زنگ آغازین نوزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی به دبیری داود فتحعلی بیگی با گشایش هفتمین سمینار بین المللی نمایش‌های آیینی و سنتی نواخته شد.
شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی در پیامی برای آغاز این جشنواره نوشت: آئین و سنت میراث گران بهای فرهنگ و هنر این سرزمین مهر است. تاریخ کهن و فرهنگ شایسته ما در پس تاریخ پرفراز و فرود، تبلور رفتار و ایمان و اخلاق و باور مردمان این دیار است که با هنر آئینی و سنتی عیان خواهد شد. افتخار ما به قدمت فرهنگ و تاریخی است که یادگار مضمون و مفاهیم غنی بشر خاکی برای نیل به زندگی آرمانی و انسانی خواهد بود. حکایت این هنرهمچون قصه بااصالت و پندآموزی است که زندگی این جهان و ایمان به آخرت را با رفتار و شخصیت‌های امیدبخش و آرمانی و لحظات روح بخش و صفات جمیل زندگی یادآوری می‌کند. ایران اسلامی با سنت و هنرهای آئینی و سنتی چون مروارید گرانبهایی در اطلس سرزمین‌های جهان می‌درخشد.
جشنواره آئینی و سنتی فرصتی گران بها است تا هریک درهر جایگاه ومقام سهم خود را برای حفظ و پاسداشت این سرمایه فاخر اداکرده ولزوم پاسداشت از حیات این میراث را یادآوری کنیم. مجموعه متنوع و پرمعنا که از بخش‌های ایران اسلامی می‌شناسیم و یا آنچه بوده و هست و ما بدان توجه نداشته و حالا این فرصت را داریم تا با جشن تئاتر از آن تجلیل کنیم. آنچه بارها درنوشته ها و سخنان اصحاب دلسوز فرهنگ و هنرشنیده و در کردار ارجمندشان دیده‌ایم.
باشد که به یاری تمام دغدغه‌مندان فرهنگ و به یمن این رویداد شریف صحنه‌های نمایش ایران عزیز روشن و روشن‌تر جلوه‌گر شود. همت و تلاش ارزشمند تمام هنرمندان ودست اندرکاران «نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی» را صمیمانه ارج می نهم و از پروردگار بزرگ پیروزی وسربلندی شان را خواستار هستم.
*پیام داود فتحعلی بیگی به جشنواره آیینی و سنتی
داود فتحعلی بیگی دبیر جشنواره نیز با نشر پیامی اینگونه نوشت: علم گردش آئینی است دیر پا که در برخی از مناطق سرزمین مادری ایرانیان برگزار می‌شده است. در آئین مذکور ، پیش از آمدن ماه محرم، عاشقان حسینی ، علمی را گذر به گذر می گردانند، چاووشی می‌کنند و صلوات نامه می خوانند تا هرکه دل در گرو یارش هست، از سر شیدایی و به دلخواه، به اندازه وسعش از نقد یا جنس، سهمی در برگزاری مراسم ماه محرم داشته باشد.
این علم همه ساله، دست به دست می‌گردید و از نسلی به نسلی سپرده می‌شد تا نشان و اعلانی باشد از برگزاری آئینی به منظور استقبال از بر پائی آئین فراتر به وسعت دل آئین ورزان، ایران زمین. در سال 67 به بهانۀ برگزاری نخستین جشنوارۀ نمایش های آئینی و سنتی، فراخوانی منتشر شد و همچو چاووشی صلا در دادیم:
هرکه دارد به دلش شور و نوا بسم الله هرکه دارد سر همراهی ما بسم الله
گوئی که آن فراخوان به مثابۀ علمی شد تا زنان و مردان غیرتمند و عاشق و هنر دوست از گوشه به گوشۀ خاک وطن، هریک به وسع و میزان تجربۀ خویش با نثار نقد جان و بذل مال، در برپائی آئینی مشارکت کنند. این جشنواره رفته رفته خود به آئینی بدل شد که سنتها و آئین های بومی اقلیم و ملیتها ی مختلف ایرانی را در قالب یک آئین ملی در آغوش گرفت. در آغاز چند گروه انگشت شمار از نمایشگران به این دعوت لبیک گفتند و رفته رفته، شبیه خوانان و نقالان و خیمه شب بازان و برپا کنندگان معرکه و آئین ورزان و .... به جمع گردانندگان علم جشنواره پیوسته، تا اینکه در جشنوارۀ نوزدهم شاهد حضور کودک سه ساله تا پیرمرد هشتاد و چند ساله هستیم.
اگرچه این اقبال عمومی بسیار میمون و مبارک و دلگرم کننده است لیکن باید مراقب بود که ادب و آداب آئین و سنت، سنت نمایش بومی، به دست فراموشی سپرده نشود. به همین جهت یادگیری و کوشش در حفظ دست آوردهای پیشینیان و پرهیز از سهل انگاری و خام دستی امری است لازم و حتمی. امید آنکه عَلَم این آئین ملی و با شکوه، همچون کشور عزیزمان ایران، دیر پا و استوار به دست هنرمندان آگاه و کوشا سالیان سال به اهتزاز و گردش درآید.
*آغاز سمینارهای جشنواره
در این سمینارها با اهدای جایزه جلال ستاری، چهره های برجسته تئاتر به ارائه مقاله و سخنرانی خواهند پرداخت. از جمله جمشید ملک پور مورخ نمایش ایرانی مقاله ای با عنوان «پیشنهاد برای موضوع یک سمینار»، سودابه فضائلی پژوهشگر فرهنگ و هنر در عرصه نمایش های ایرانی مقاله «میتولوژی هیچ یا عدم» ، محمدرضا اصلانی فیلمساز و پژوهشگر درباره «مفهوم هیچ و آیین در دوره جدید» و حمیدرضا اردلان دبیر این سمینار نیز در پنلی با عنوان «گزارش تئاترهای آیینی و ترانس مدرن خیابان انقلاب» شرکت خواهد کرد.
محمدرضا رسولی و پریسا کیومرثی در مقاله «سیاست‌گذاری نمایش سنتی در تئاتر معاصر ایران» ، مرجان پورغلامحسین و محمدرضا حیدری در مقاله «درآمدی بر مبنای اقتصاد تعزیه با نگاه به تکایا و مجالس» و محمدحسین ناصربخت قائم‌مقام جشنواره به همراه داریوش نصیری مقاله «شناخت اصول و قواعد روایت در داستان رستم و سهراب» و داود فتحعلی بیگی به موضوع «موسیقی نمایش شادی آور» را ارائه می‌دهند.
اردشیر صالح‌پور ، رحمت امینی، السا قیامی آزاد، ناهید لطفی افشار، مهدی صفاری‌نژاد ، مهدی دریایی، رحمان هوشیاری و مهدی پوررضاییان و فرهاد بردباری سایر مقالات را برعهده دارند. دبیر این سمینار در این روز لیلی عاج خواهد بود.
سایر مقالات بیستم مرداد ماه در نشست دیگری به دبیری اردشیر صالح پور و محمدحسین ناصربخت خوانش می شود.
رفیق نصرتی و زهرا علوی در مقاله «رابطه دیالکتیکی مکان-فضا و اجرای تعزیه»، سلما محسنی اردهالی در مقاله «نقش زنان در نمایش عروسکی سنتی ایران»، زهرا حاجی احمدی در مقاله «بررسی جلوه‌های عشق در تعزیه‌های عاشورایی»، سعید وفائی در باب حمزه نامه، شکوفه ماسوری استاد دانشگاه سوره نیز در مقاله «بررسی عناصر اختلال شخصیت خودشیفته و تغییرات آن»، سعید کاظمیان و مهنازعبدبهزاد در مقاله «مفهوم تئاتر سنتی در تئاتر معاصر» ، علی شمس در مقاله «میراث موازی شرق و غرب» و ابراهیم گله‌دارزاده نیز در مقاله «در چیستی آیین» مقالات خود را می خوانند.
در این سمینار چند مقاله خارجی نیز ارائه می‌شود از جمله مقاله «اشکال و تحولات تئاتر کهن» از آنتونیو سالرنو که در آن نگاهی به تاریخ تئاتر در یونان و حرکتش به سوی سده‌های پانزدهم تا نوزدهم اروپا داشته است. این نویسنده درباره حضور زنان در تئاتر و تغییرات معماری و سبک‌های دیالوگ‌نویسی اطلاعاتی تاریخی ارائه داده است.
بخش سمینار عصر روز یکشنبه ۲۰ مرداد با اهدای جایزه جلال ستاری برگزار خواهد.
آغاز اجرای نمایش های جشنواره از بیست و یکم مرداد ماه در سالن های نمایشی تهران خواهد بود.
ه خ/ س م
